Dzisiaj chciałabym poruszyć temat bardzo istotny w słoneczne miesiące. Istnieje bowiem szereg substancji, które sprawiają, że skóra staje się wrażliwa na słońce i może dochodzić do wielu niekorzystnych reakcji podczas ekspozycji na UV, tj. pojawienia się fotodermatoz i objawów skórnych. Warto mieć świadomość dlaczego i na jakie składniki uważać, by sobie nie zaszkodzić.
Możemy tu wyróżnić 3 typy reakcji związane z nieprzyjemnymi efektami:
SPIS TREŚCI
Fotowrażliwość
Skóra może stać się bardziej wrażliwa na działanie UV m.in. przez uszkodzenie lub pozbycie się części wierzchniej warstwy naskórka. Dzieje się tak przy nagminnym stosowaniu peelingów i szczoteczek, po depilacji, a zwłaszcza po używaniu kwasów złuszczających, także w gabinecie i wykonywaniu zabiegów laserowych. Kiedy skóra nie jest odpowiednio chroniona warstwą rogową, promienie mogą przenikać głębiej i łatwiej wywoływać rumień, stany zapalne, a nawet oparzenia.
Podczas stosowania retinoidów również jest podobna zależność. Przez kilka pierwszych miesięcy, w wyniku przyspieszenia cyklu komórkowego, warstwa rogowa jest ścieńczona i wraca do naturalnej grubości mniej więcej po roku. Stosowanie ochrony przeciwsłonecznej podczas wszelkich zabiegów i kuracji jest bezwzględnym wymogiem!
Fotoalergiczność [1,2,3]
Odczyn alergiczny na skórze może powstawać pod wpływem połączenia substancji uczulającej z promieniowaniem UV. Ma podłoże immunologiczne i pojawi się tylko u niewielkiej części osób stosujących potencjalnie uczulające substancje.
Co ciekawe, jeśli ktoś ma takie predyspozycje, to ani ilość alergenu, ani światła nie jest bardzo istotna. Naszemu układowi immunologicznemu wystarczy niewiele, by zapoczątkować reakcję zapalną w odpowiedzi na pobudzenie alergenu pod wpływem energii promieniowania słonecznego. Objawy alergii, świąd, pieczenie, mogą pojawić się nawet po ponad dobie, czy po kolejnej ekspozycji i nie tylko w miejscach wystawionych na promieniowanie. Niestety taka nadwrażliwość na światło może się utrwalać, nawet jeśli nie mamy już kontaktu z substancja światłouczulającą.
Reakcje fotoalergiczne mogą wywoływać takie substancje jak:
- roślinne występujące w kosmetykach i lekach, więc istotne jest zarówno spożycie, jak i nakładanie na skórę:
- słonecznik, dalia, chryzantema, stokrotka, wrotycz, bylica
- arnika – zawarta m.in. w środkach leczniczych na oparzenia, krwiaki, stany zapalne
- nawłoć – w produktach na zapalenie dróg moczowych
- rumianek – stosowany na stany zapalne skóry, gardła, do przemywania oczu
- krwawnik – jako okłady na skórę, płukanki przy stanach zapalnych
- nagietek – w produktach łagodzących, przeciwzapalnych, na żołądek
- składniki filtrów słonecznych – Benzophenone, Ethylhexyl Methoxycinnamate
- środki zapachowe: 6-metylokumaryny, piżmo ambretowe, aldehyd cynamonowy
- leki:
- niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ): naproksen, diklofenak, ketoprofen
- leki przeciwgrzybicze, przeciwcukrzycowe
Fototoksyczność [1,2,3]
Reakcja fototoksyczna różni się od fotoalergicznej kilkoma aspektami. Może wystąpić u wszystkich osób stosujących substancję o właściwościach fototoksycznych i wystawioną na promieniowanie UV. Pojawia się w wyniku uwalniania wolnych rodników przez owe substancje pod wpływem UV bądź przemian chemicznych samej substancji, gdzie rezultatem jest uszkadzanie komórek i wywoływanie ostrych reakcji zapalnych. Na skórze powstają zmiany podobne do oparzeń słonecznych, z rumieniem, obrzękiem, pęcherzami. U niektórych mogą powstać przebarwienia.
Kolejna różnica to czas występowania – reakcja może być praktycznie natychmiastowa, najpóźniej w ciągu kilku godzin po ekspozycji i tylko na odsłoniętej skórze. Objawy zaczynają ustępować po pozbyciu się czynników je wywołujących.
Reakcje fototoksyczne mogą wywoływać takie substancje jak:
- rośliny zawierające psoraleny
- arcydzięgiel – stosowany na trawienie, w produktach uspokajających
- ruta zwyczajna, figowiec pospolity
- rośliny i olejki cytrusowe: bergamotka, cytryna, grejpfrut
- seler, pasternak, marchew zwyczajna
- dziurawiec zawierający hiperycynę – w składzie miewają go preparaty uspokajające, przyspieszające gojenie, na trawienie, herbatki
- leki
- leki przeciwpsychotyczne (fenotiazyny)
- antybiotyki (tetracykliny, sulfonamidy, chinolony)
- leki moczopędne, jak furosemid
- ponownie NLPZ, zwłaszcza ketoprofen
- a także perfumy zawierające wiele substancji zapachowych
Substancje fototoksyczne są jednak też celowo stosowane w medycynie w niektórych terapiach. Psoraleny i UV wykorzystuje się np. w leczeniu łuszczycy, łysienia plackowatego, czy bielactwa.
Różnice reakcji – podsumowanie [1]
Co my możemy zrobić?
Najlepiej zapobiegać 🙂
Czyli czytać ulotki leków, czy nie wspomina się o reakcjach z promieniami słonecznymi. Sprawdzać skład herbatek ziołowych, szczególnie przed opalaniem, czy przed zabiegami laserowymi w gabinetach. Perfumami spryskiwać ubrania, nie skórę.
Bezwzględnie wtedy też stosować filtry SPF oraz nosić kapelusze i zakrywać skórę, jeśli musimy przyjmować problematyczne leki.
A co, jeśli już reakcja wystąpi?
Jeśli jest niewielka – działać łagodząco i przeciwzapalnie, np. preparatami z pantenolem lub alantoiną. Jeśli jednak mamy silne skutki, najlepiej pójść do lekarza. Mogą zostać zastosowane kortykosteroidy na skórę lub doustnie, zależnie od wielkości problemu.
Źródła:
- Muzykiewicz Anna i inni: Fotoalergeny i związki fototoksyczne pochodzenia roślinnego. Zagrożenia i korzyści terapeutyczne
- Nikiel Agnieszka: Przegląd surowców roślinnych o działaniu fotouczulającym i fototoksycznym
- Śpiewak Radosław: Wyprysk fotoalergiczny i fototoksyczny
czyli Anna Kochanowska – miłośniczka pielęgnacji skóry bazującej na naukowych faktach.
Blog powstał z pasji, która doprowadziła mnie na studia z kosmetologii bioestetycznej i codziennie skłania do zdobywania nowej wiedzy.
Jeśli sama regularnie chcesz dowiadywać się więcej o pielęgnacji, kosmetykach i akcesoriach, które Ci w niej pomogą, zaglądaj na annemarie.pl!
Zgadzam się. Trzeba zapobiegać. Niech każdy czyta ulotki leków i będzie dobrze.